• Home
  • M K Stalin: करुणानिधि की विरासत संभालने की चुनौती

M K Stalin: करुणानिधि की विरासत संभालने की चुनौती

पूर्वमुख्यमंत्रीऔरडीएमकेकेअध्यक्षकरुणानिधिकेअगस्त,2018मेंहुएनिधनकेबादसेतमिलनाडुकीराजनीतिकपटलपरबहुतबदलावदेखनेकोमिलाहै.

हालांकिकहाजासकताहैकिइसबदलावकीशुरुआतएडीएमकेसुप्रीमोऔरतत्कालीनमुख्यमंत्रीरहींजयललिताकेदिसंबर,2016मेंहुएनिधनसेहीहोगईथी.लेकिनतमिलनाडुकीराजनीतिमेंकरुणानिधिवहएकशख्सरहे,जिनकेबिनायहांकीराजनीतिकीबातसंभवनहींहै.

डीएमके(द्रविड़मुनेत्रकड़गम)पार्टीने1967केविधानसभाचुनावोंमेंकांग्रेसकोराज्यकीसत्तासेबाहरकारास्तादिखायाथा.

उसवक्तसीएनअन्नदुरैनेसत्तासंभालीऔरप्रदेशकेमुख्यमंत्रीबनेलेकिनसाल1967मेंउनकीमौतहोगई.

इसकेबाद1969मेंयानीसेआजसेपचाससालपहले,करुणानिधिनेतमिलनाडुकेमुख्यमंत्रीपदकीशपथलीथी,साथहीवेडीएमके(द्रविड़मुनेत्रकड़गम)केअध्यक्षभीबने.

करुणानिधिकेनिधनकेबादउनकीजगहलेनायाफिरपार्टीकीकमानसंभालना,किसीभीनेताकेलिएबहुतबड़ीजिम्मेदारीहै.

एमकरुणनिधिकेतीसरेबेटे,एमकेस्टालिन(मुथुवेलकरुणानिधिस्टालिन)केलिएयहजिम्मेदारीकहींज्यादाचुनौतीपूर्णइसलिएभीहैक्योंकिउनकीपार्टीबीतेआठसालसेसत्तामेंनहींहै.

स्टालिनमेंनातोजयललिताजैसाकरिश्माहैऔरनाहीअपनेपिताकरुणानिधिकीतरहवेभाषणदेनेनिपुणहैं.लेकिनकामकरनेकाउनकाअपनाअंदाजहै.इसकीझलकउन्होंनेकरुणानिधिकेनिधनकेतुरंतबाददिखाईथी.

07अगस्त,2018कोकरुणानिधिकानिधनहुआथा,इसकेबादजबराज्यसरकारनेकरुणानिधिकेअंतिमसंस्कारकेलिएमरीनाबीचपरजगहनहींदीतोडीएमकेकैडर-समर्थकउपद्रवपरउतरआएथे.

डीएमकेइसमामलेकोकोर्टमेंलेगई.चेन्नईहाईकोर्टनेफ़ैसलादियाकिकरुणानिधिकाअंतिमसंस्कारमरीनाबीचपरहोसकताहै,जबयहफैसलाआयाउसवक्तलोगराजाजीहालमेंअपनेनेताकोश्रदांजलिदेरहेथे,हाईकोर्टकाफैसलाआतेहीसमर्थकोंमेंखुशीकीलहरदौड़गई.

लेकिनतबलोगोंनेदेखाकिकरुणानिधिकेबेटेऔरपार्टीकेकार्यकारीअध्यक्षएमकेस्टालिनदोनोंहाथजोड़े,अपनेकैडरोंसेशांतिबनाएरखनेकीअपीलकररहेथे.करुणानिधिकेअंतिमसंस्कारकेदौरानवेपूरीतरहसेसंयतनजरआए,अपनीभावनाओंपरकाबूरखेहुए.

इसीस्टालिननेअपनेपिताकेनिधनकेदिनएकबेहदभावनात्मकखतलिखाथा.उसखतमेंउन्होंनेलिखाथा,"अपनेपूरेजीवनमेंमैंआपकोअप्पा(पिता)सेज्यादाथलेइवा(नेता)कहकरपुकारतारहा.अबक्याएकबारआपकोअप्पाबुलासकताहूं,थलेइवा?"

इनपूरेघटनानेस्टालिनकीछविकेपॉजिटिवरुखकोलोगोंकेसामनेरखा,हालांकिअभीकोईयेभीकहसकताहैकिअभीऐसाकहनाजल्दबाज़ीहोगी.

लेकिनस्टालिनकेराजनीतिककरियरमेंसबसेबड़ामुकामआनाअभीबाकीथा.येमुकाम28अगस्त,2018कोतबआयाजबवेडीएमकेकाउंसिलकीबैठकमेंनिर्विरोधपार्टीअध्यक्षचुनलिएगए.वेअबउसशख्सकीजगहलेचुकेथे,जोनाकेवलउनकेपिताथेबल्किऐसेनेताथेजिन्होंनेअपनीपार्टीकातमामउतारचढ़ावकेबीच50सालोंतकनेतृत्वकियाथा.

यहभीपढ़ें|मोदीक्योंनहींरिझापातेतमिलनाडुकीजनताको?

यहभीपढ़ें|राहुलगांधीनेकियाउत्तरभारतीयोंकाअपमान?

1970केदशककेशुरुआतीसालोंमेंस्टालिननेपार्टीमेंअपनीशुरुआतकी.लेकिनतबउनकीपहचानमुख्यमंत्रीकरुणानिधिकेबेटेभरकीथी.

मीसा(एमआईएसए)आंदोलनके1975मेंवेगिरफ्तारभीहुएऔरजेलकेअंदरउनकोप्रताड़ितकिएजानेकीख़बरेंभीआईं.इनसेपार्टीकैडरोंमेंउनकासम्मानबढ़ा,लोगोंकीसंवेदनाभीउनसेजुड़ीं.

इसकेबादस्टालिननेपीछेमुड़करनहींदेखा.स्टालिनअगस्त,2018मेंपार्टीकेअध्यक्षबने.लेकिनयहांतकपहुंचनाउनकेलिएआसाननहींरहा.उन्हेंतमामतरहकीचुनौतियोंकासामनाकरनापड़ा.

उन्होंनेअपनेस्कूलीदिनोंसेहीराजनीतिशुरूकरदीथी.उन्होंनेचेन्नईकेगोपालापुरममेंपार्टीकेयूथविंगकानिर्माणकियाऔरपार्टीकेसिद्धांतोंसेउन्हेंजोड़ा.

1970केशुरुआतीसालोंमेंस्टालिनयुवाओंकोअपनीपार्टीकीबैठकोंमेंआनेकेलिएप्रोत्साहितकरतेऔरअपनीपार्टीकाचुनावप्रचारभीकरते.

1980मेंकरुणानिधिनेपार्टीकेयूथविंगकीशुरुआतमदुरैमेंकीथी.स्टालिनइसकेशुरुआतीसंयोजकथे.1984मेंउन्हेंयूथविंगकासचिवबनायागया.स्टालिनलंबेसमयतकइसपदपरबनेरहे.

थोड़ेसमयतककेलिएवेपार्टीकेउपमहासचिवभीबनाएगए,2008मेंवेपार्टीकेकोषाध्यक्षबने.

जनवरी,2017मेंवेपार्टीकेपहलेकार्यकारीअध्यक्षबनाएगए.

यहभीपढ़ें|जयललिताऔरकरुणानिधिकेबिनाकैसेहोगातमिलनाडुकाचुनाव?

1984मेंपहलीबारस्टालिनविधानसभाकाचुनावलड़े,हालांकिथाउजेंडलाइट्सक्षेत्रसेवेएडीएमकेकेएकवरिष्ठनेताकेहाथोंमामूलीअंतरसेचुनावहारगएथे.हालांकिबादमेंवेउसीविधानसभाक्षेत्रसे1989,1996,2001और2006काचुनावजीतनेमेंकामयाबरहे.इसबीच1991काचुनाववेहारभीगएथे.

2011और2016मेंवेकोलाथुरविधानसभासेचुनावमैदानमेंउतरेऔरदोनोंबारजीतनेमेंकामयाबरहे.

फिलहालराज्यविधानसभाउनकीमौजूदाभूमिकाप्रतिपक्षकेनेताकीहै.

यहभीपढ़ें|नरेंद्रमोदीकीनज़रतमिलनाडुपरक्योंहै?

2006मेंजबडीएमकेसत्तामेंआईतोस्टालिनकोराज्यकेस्थानीयप्रशासनिकमामलोंकामंत्रीबनायागया.वेपांचसालतकइसमहकमेकेमंत्रीरहेऔरइसदौरानउनकीप्रशासनिकक्षमताकीकाफीतारीफेंहुईं.

इससेपहले1996से2000केबीचवेचेन्नईकेमेयरभीरहेऔरइसदौरानउनकेकिएकामोंकेचलतेउन्हेंप्रशंसाभीमिली.उन्होंनेनकेवलशहरकेसड़कोंकीस्थितिमेंसुधारकियाबल्किआधारभूतढांचोंकोभीबढ़ायाजिसकेचलतेपार्टीकेकैडरऔरआमलोगउन्हेंआजभीयादकरतेहैं.

2001मेंस्टालिन,करुणानिधिऔरकुछअन्यलोगोंकोचेन्नईमेंओवरपुलनिर्माणमेंहुईधांधलीकेचलतेगिरफ्तारहोनापड़ाथा.लेकिनबादमेंसरकारनेइसबातपरकोईचार्जशीटदाखिलनहींहै.

यहभीपढ़ें|क्यातमिलनाडुमेंकांग्रेसकेअच्छेदिनआसकतेहैं?

राज्यकेपहलेउप-मुख्यमंत्री

2009मेंस्टालिननेराज्यकेउपमुख्यमंत्रीपदकीशपथलेकरइतिहासबनादिया.

कुछरिपोर्टोंमेंयेभीदावाकियागयाकिस्टालिनही2014केलोकसभाचुनावऔर2016केराज्यविधानसभाचुनावकेमुख्यरणनीतिकारथे.उम्मीदवारोंकेचयनसेलेकरसहयोगियोंपरफैसलालेनेमेंउनकीअहमभूमिकारहीथी.

2019केलोकसभाचुनावसेपहले,जनवरीमहीनेमेंस्टालिननेराज्यभरकेलोगोंसेसंपर्ककरनेकेलिए'ओरातचीसाबाई'कार्यक्रमकीशुरुआतकी,ऐसाहीकार्यक्रममेंवे2015में'नामाकुनामे'केतौरपरकरचुकेहैं.

अपनेइसकार्यक्रमकेदौरानस्टालिननारियलकेपेड़ोंकेझुंडकेनीचेयाफिरकामचलाऊटेंटोंमेंबैठकरआमलोगोंसेबातकरतेखूबनजरआएहैं.उनकीइसयात्राकोलोगोंनेगंभीरतासेलियाऔरस्टालिनकीकाफीतारीफहुई.

इससंपर्कअभियानकेदौरानस्टालिनआमलोगोंसेउनकेकामकाजऔरआजीविकाकेसाधनोंकीमुश्किलोंकेबारेमेंपूछरहेहैं.वेकोईभाषणनहींदेतेबल्किलोगोंकीसमस्याओंकोगंभीरतासेसुनतेहैं.

पिछलेकुछचुनावीअभियानकेदौरानस्टालिनअपनेमार्निंगवॉकमेंलोगों,महिलाओंऔरयुवाओंसेहाथमिलाकरमिलतेदिखेहैं.

सार्वजनिकतौरपरभाषणदेनेकेबदलेआमलोगोंसेउनकेदोस्तानव्यवहारकाकाफीअसरहुआहै.

यहभीपढ़ें|तमिलनाडुमेंक्योचोरीहोरहेहैंदूधकेपैकेट?

स्टालिनकीतुलनाअमूमनउनकेअपनेहीपितासेहोतीहै.करुणानिधिनाकेवलएकशानदारलेखकथेबल्किउनमेंभाषणदेनेकीअद्भुतकाबिलियतभीथी.

जबभीकभीस्टालिनसेकोईमुहावरायाफिरनामगलतनिकलताहैतोलोगपकड़लेतेहैंऔरउन्हेंसोशलमीडियापरट्रोलकरतेहैं.

हरनेताकालीडरशिपऔरभाषणदेनेकीकलाजैसेविभिन्नपहलुओंकोलेकरएकअपनाखासअप्रोचहोताहै.इसकोलेकरस्टालिनकोभीआलोचनाओंकासामनाकरनापड़ताहैक्योंकिउनसेपहलेडीएमकेकोहमेशाऐसीपार्टीमानाजातारहाजोअपनेनेताकेभाषणदेनेकीक्षमताऔरशानदारलेखनकेचलतेसत्तामेंलौटतीरही.

2015मेंस्टालिननेपूरेराज्यमेंनामाकुनामेसेकैंपेनयात्रानिकालीथी,जिसमेंवेसमाजकेसभीवर्गकेलोगोंसेमिलथे.इसअभियानकीजितनीतारीफहुईथीउतनीहीआलोचनाभीहुईथी.

स्टालिनजिसतरहसेसड़ककेकिनारेचायवालोंकेपासरुकरहेथे,अपनेपार्टीसमर्थकोंकेसाथमोटरसाइकिलचलारहेथे,इनसबकोउनकेविरोधियोंऔरआलोचकोंनेस्टंटशोकरारदियाथा.

एमकरुणानिधिअपनेपार्टीकेबड़ेनेताओंमसलनअनबालागन,एरकॉटवीरासामीऔरदुरईमुरुगनकेबेहदकरीबथे.इननेताओंकोभीअपनेपार्टीनेताकोकिसीभीमामलेमेंसलाहदेनेकीआजादीथी.लेकिनस्टालिनकेइर्द-गिर्दगाइडकरनेवालेनेताओंकाअभावदिखताहै.

एमकेस्टालिनकीइसबातकेलिएभीआलोचनाहोनेलगीहैकिइनदिनोंपार्टीमेंउनकेबेटेउदयनितीस्टालिनकीअहमयितबढ़तीजारहीहै.उदयनितीतमिलसिनेमाकेअभिनेताहैंऔर2019केचुनावमेंडीएमकेप्रत्याशियोंकेलिएप्रचारकरेंगे.

उदयनितीपार्टीमेंकिसीवरिष्ठपदपरनहींहैंलेकिनडीएमकेकेपोस्टर,बैनरऔरहोर्डिंगमेंउनकीतस्वीरधड़ल्लेसेइस्तेमालहोरहीहै.

विपक्षीपार्टीऔरमीडियाकाएकतबकास्टालिनकेबेटेकोमिलरहीअहमियतपरसवालपूछतीरहीहैलेकिनस्टालिननेइसमुद्देपरकोईप्रतिक्रियानहींदीहै.

यहभीपढ़ें|करुणानिधि:तमिलनाडुकेसबसेबड़ेसियासीस्क्रिप्टराइटर

करुणानिधिकेनिधनकेसाथही,स्टालिनकोलेकरउम्मीदेंबढ़गईहैं.डीएमकेपार्टीऔरराजनीतिकपरिदृश्यपरउनकेपाससमयभीकाफीहै.

2016मेंजबजयललिताकानिधनहुआथातोएआईडीमकेमेंअसंतोषदेखनेकोमिलाऔरपार्टीदोगुटोंमेंबंटभीगईथी.ऐसेमेंस्टालिनकेलिएसबसेबड़ीचुनौतीतोयहीहैकिवेकिसतरहसेअपनीपार्टीकोएकजुटरखतेहैं.

स्टालिनऔरउनकेभाईएमकेअलागिरीकेबीचकेमतभेदकोराजनीतिकविश्लेषकगंभीरतासेदेखरहेहैं.अलगिरीकोपार्टीसेहटाएजानेकेबाददोनोंकेसमर्थकोंकेबीचखाईकेबढ़नेकीआशंकाभीहै.

बहरहालयेभीमानाजारहाहैकिआनेवालेदिनोंमेंपार्टीकेअंदरयाबाहरमेंसहयोगीपार्टियोंकेसाथमित्रवतव्यवहारकेसाथस्टालिनअपनेडायनामिकअप्रोचकेसाथकामकरतेनजरआएंगे.